Lutgardis van Luxemburg (circa 965-na 1005): vrouw met gezag aan de wieg van Vlaardingen

Ons beeld van dat verleden is een samenraapsel van feiten, tastbare voorwerpen, vermoedens en een vleugje fantasie. Dat vleugje fantasie komt van pas als we ons een beeld willen vormen van de begindagen van onze stad. Op de locatie waar Vlaardingen ligt, wonen al sinds de prehistorie mensen. Aan het eind van de tiende eeuw was het Lutgardis die hier als oudste bekende gravin de scepter zwaaide. Met haar komst ontsteeg Vlaardingen het moeras en zou het spoedig de nodige bekendheid krijgen.

Lutgardis van Luxemburg was een dochter uit een voorname familie met goede contacten met de Duitse keizer. De telgjes van het gezin kwamen op invloedrijke plekken terecht. Zo trouwde haar zus, Kunigunde, hertog Hendrik IV van Beieren, die in 1002 koning werd en zich in 1014 Rooms-Duits keizer Hendrik II mocht noemen.

Onze Lutgardis zelf trouwde in mei 980 met de Hollandse graaf Arnulf van Gent. Ook geen slechte vangst! Ze kregen twee zonen: Dirk III en Siegfried, en mogelijk ook een dochter; Adelina.

Lutgardis en Arnulf schonken in 993 de kerk van Vlaardingen aan de abdij van Egmond. In 993 werd graaf Arnulf vermoord door de Friezen. Lutgardis bleef achter met haar minderjarige kinderen en nam het bestuur over het graafschap waar. Daarmee is zij de eerste vrouw die het grafelijk gezag vertegenwoordigde in het graafschap Holland. Onder haar gezag voerde ze ook de strijd aan tegen de Friezen.

In 1005 riep ze de hulp in van haar zwager koning Hendrik om haar bij te staan in de strijd tegen de Friezen. Als we alle bekende puzzelstukjes van de geschiedenis op hun plek leggen en de resterende lege plekken zelf invullen, ontstaat er een beeld van Lutgardis die aan de wieg heeft gestaan van de opkomst van een bloeiend Vlaardingen'. Voor haar komst komt Vlaardingen in geen enkele historische bron voor, maar dat verandert naar haar komst snel. We weten uit bronnen dat haar zoon Dirk zich na de dood van zijn vader terugtrekt in een plaats aan de Merwede: daar waar de Maas, Waal en Rijn samen uitmonden en omringd door bossen en moerassen. Hij zou hier een versterking gesticht hebben, maar het lijkt er op dat dit kort na de moord op zijn vader gebeurde en dat hij dus nog minderjarig was. Als dat klopt, dan heeft zijn moeder Lutgardis deze stap waarschijnlijk gezet. En was die versterking dan echt op de plek van Vlaardingen? Dat ligt wel voor de hand, aangezien in 1018 de Slag bij Vlaardingen plaatsvond in de nabijheid van de burcht van Dirk III. De Slag bij Vlaardingen markeert niet alleen het begin van bloei van Vlaardingen, maar ook de opkomst van een bloeiende graafschap Holland.

Zo mogen we Lutgardis misschien wel de moeder van Vlaardingen noemen en eigenlijk ook moeder van het graafschap Holland.

Bekijk ook het verhaal van Floris V.