Willem van Ruytenburch (1600-1652): beroemdste Vlaardinger ter wereld

Kijk, daar heb je Willem. De zoon van kruideniers Pieter en Aeltje. Heel gewoon zou je zo zeggen, maar de kruideniers van toen waren geen buurtsupers. Oosterse waren en kruiden, daar viel lekker in te verdienen.

De vroege kruidenier-kooplieden stimuleerden de zoektocht naar eigen handelswegen naar het verre Indië en dat leidde tot de stichting van de V.O.C. Tegen de tijd dat Willempje in zijn wiegje lag, zaten pa en moe er warmpjes bij. Zó warmpjes dat pa Pieter in 1611 van graaf Karel van Arenberg, de ambachtsheerlijkheid Vlaardingen en Vlaardinger-Ambacht kocht, waaronder ook een leuke lap weidegrond viel. Op de noordelijke hoek van de Grote Buitenweide met het ‘Buyssegat’, stichtte Pieter van Ruytenburch een herenhuis, ‘Het Hof’ genaamd.

Tja, nu kun je natuurlijk van alles zeggen over Willem en zijn familie; zich lekker wentelend in rijkdommen uit de koloniën, verdiend over de ruggen van velen. Misschien was Willem best een aardige vent, maar daar valt ruim vierhonderd jaar later weinig zinnigs over te zeggen. En ach, je hoeft ook geen borrel met hem te gaan drinken, dus je hebt er weinig last van. Maar als je je door Rembrandt laat vereeuwigen op De Nachtwacht, met een extra pluim op je hoed, je geborduurde kamizool en je fashionstatement in stralend geel, dan getuigt dat zo op het eerste gezicht van een weinig bescheiden levenshouding.

Toch staat hij hier als drijvende kracht in onze stad. Aan de ene kant omdat hij – hoewel de meeste mensen hem niet bij naam zullen kennen – de beroemdste Vlaardinger ter wereld is. Van Australië tot Canada, iedereen kent de ‘man in het geel’ van de Nachtwacht. Maar ook op het leven in onze stad heeft de nalatenschap van Willem nog altijd invloed. Zijn achtertuin werd immers een van de mooiste plekjes van onze stad! Bovendien was zijn vader initiatiefnemer van de bouw van de eerste brug over de haven. Die verbinding gaf een mooie impuls aan de verdere ontwikkeling van de stad.

Mogelijk vind je Willem zijn levensverhaal wel inspirerend. Hij werd namelijk geboren in een tijd waarin machtsverhoudingen verschoven. In de eeuwen daarvoor bepaalde je afkomst volledig of je geld en macht had. De geestelijken en de adel regelden alles en zorgden ook voor een ‘goede’ verdeling van de beschikbare middelen. Maar in de tijd van Willem ontstond de ‘geldadel’. Door handel en bedrijvigheid wisten mensen van niet-adellijke komaf zich een positie te verwerven. En nee, helaas leidde dat niet tot een eerlijke verdeling van welvaart en welzijn. Wij mensen zijn immers rupsjesnooit-genoeg: wie veel heeft, wil meer en ‘delen’ past daar niet zo in. Willem liet het eenvoudige landhuis dat zijn vader liet bouwen dan ook al snel vervangen door iets mooiers (zijn zwagers waren heer op de echte oude kastelen van Heemstede en Jaarsveld, dus Willem kon niet achterblijven). Een ‘gewone burger’ dus, maar met de ambities van een edelman.

Zie ook het verhaal van Agneta van der Linden-van Reewijk.